Zgodnie z prawem budowlanym (art. 62), właściciel lub zarządca nieruchomości zobowiązany jest przeprowadzić co najmniej raz w roku kontrolę stanu technicznego przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych) oraz dbać o systematyczne czyszczenie kominów. Czynności te powinna wykonywać osoba posiadająca konieczną wiedzę, sprzęt i kwalifikacje – jednym słowem – trzeba je powierzyć uprawnionemu mistrzowi kominiarskiemu.
Warto uwzględnić w domowym kalendarzu odpowiednio częste wizyty kominiarza. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. nr 109 poz.719 z 2010 r.) określa częstotliwość dokonywania czyszczeń:
· raz w miesiącu czyszczeniu trzeba poddawać przewody kominowe od palenisk zakładów żywienia zbiorowego
· co najmniej raz na 3 miesiące czyszczeniu należy czyścić przewody kominowe od palenisk opalanych paliwem stałym
· co najmniej raz na 6 miesięcy czyszczeniu należy poddawać przewody kominowe od palenisk opalanych paliwem płynnym i gazowym
· co najmniej raz w roku trzeba poddawać czyszczeniu przewody wentylacyjne.
Dlaczego należy kontrolować i czyścić przewody kominowe? Przede wszystkim – dla własnego bezpieczeństwa. Gdy przewody pracują we właściwy sposób, w pomieszczeniu odbywa się poprawna wymiana powietrza i usuwane są z niego szkodliwe produkty spalania. Czyszczenie sprawia, że ciąg kominowy jest lepszy. Zapobiega też uszkodzeniu komina, do którego może dojść np. w momencie zapalenia się sadzy w przewodach kominowych. Kończy się to zazwyczaj uszkodzeniem komina. Jego naprawa wiąże się ze sporymi kosztami. Co więcej, zanieczyszczony komin może być powodem złego spalania paliwa i wytwarzania się śmiertelnie trującego tlenku węgla, potocznie zwanego czadem. Jest on tym bardziej niebezpieczny, że bezbarwny i bezzapachowy. Jest też nieco lżejszy od powietrza, więc łatwo się z nim miesza i w nim rozprzestrzenia. Możliwe źródła czadu w pomieszczeniach mieszkalnych to: gazowe podgrzewacze wody, kotły gazowe centralnego ogrzewania, kominki, piece węglowe lub olejowe. Równie istotną sprawą jest też szczelność przewodów kominowych. Gdy trujące związki będą przenikały do pomieszczeń przez nieszczelności przewodu, mogą doprowadzić do tragedii. Według statystyk Komendy Głównej Straży Pożarnej, w 2013 r. doszło aż do 3800 podtruć tlenkiem węgla, w tym w 2216 przypadkach musiał interweniować lekarz, a 91 osób zmarło.
Kiedy najlepiej sprawdzać przewody kominowe? Najwłaściwszy czas, by dokładnie je skontrolować, wyczyścić i zadbać o ich konserwację, to okres przed sezonem grzewczym. Zimą, kiedy dachy pokryte są śniegiem i źle przygotowane dla kominiarza (bez ław czy stopni kominiarskich), nie powinno się zlecać takich czynności.
Oczywistą sprawą jest, że czyszczenie przewodów kominowych kosztuje. Jednak musimy pamiętać, że w grę wchodzi tu zdrowie i życie ludzkie, a na tym oszczędzać nie wolno. To jednak nie jedyny wymiar opłacalności przeprowadzania takich procedur. Wyobraźmy sobie przypadek, gdy dom ulega spaleniu, a osoba, która ubezpieczyła go od pożaru, nie może udowodnić, że sprawdzała i czyściła przewody. Może mieć ona spory problem z otrzymaniem odszkodowania.
Jakie jeszcze konsekwencje grożą w przypadku nieczyszczenia kominów? Za niedopilnowanie tego obowiązku w okresie roku, powiatowy inspektor nadzoru budowlanego może nałożyć na właściciela lub zarządcę budynku mandat w wysokości 500 zł lub inną karę pieniężną. Za zaniedbanie czyszczenia kominów można zostać ukaranym grzywną do 5 tysięcy zł. Powiatowy inspektor ma prawo również nakazać zarządcy lub właścicielowi przeprowadzenie kontroli.
Właściciele lub zarządcy, którzy wywiązali się ze swojego obowiązku i przeprowadzili taką kontrolę przewodów kominowych otrzymują specjalny protokół jej przeprowadzenia. W następnej kolejności kopia takiego dokumentu musi trafić do powiatowego inspektora nadzoru budowlanego. Po czyszczeniu przewodów otrzymujemy natomiast potwierdzenie zakresu wykonanych prac.
Czyścić przewody może czeladnik lub mistrz kominiarski, ale sprawdzać je – tylko mistrz kominiarski. Nie można zatem wykonywać czyszczenia samodzielnie (wyjątkiem jest tu samodzielne czyszczenie chemiczne – o tym poniżej). A teraz kilka słów na temat sposobów czyszczenia przewodów kominowych. Zasadniczym sprzętem w walce z sadzą jest lina z kulą kominiarską i szczotką. Jednak do zawodu kominiarza zaczęła wkraczać technika – kamery, krótkofalówki, czujniki tlenku węgla i analizatory spalin. Metoda czyszczenia zależna jest od rodzaju ogrzewania i komina. Wiedza na ten temat pozwoli nam sprawdzić fachowość usług oferowanych przez wykwalifikowanych kominiarzy. Dla przykładu – przewody kominowe wykonane ze stali kwasoodpornej czyści się plastikową szczotką lub kwasoodporną i gumową kulą kominiarską. Druciane szczotki używane do czyszczenia kominów murowanych mogłyby uszkodzić taki przewód.
Istnieje też metoda czyszczenia komina od dołu. Stosuje się ją wtedy, gdy dojście do przewodu od góry jest utrudnione lub niebezpieczne. Również i tutaj kominiarz powinien posiadać właściwy sprzęt. Metoda ta generuje niestety duże zabrudzenie. Dlatego zaleca się okrycie elementów wyposażenia wnętrza folią ochronną oraz długie wietrzenie pomieszczenia po całej procedurze.
O czystość przewodów pomiędzy wizytami kominiarza możemy zadbać także samodzielnie. Dzięki chemicznemu czyszczeniu komina można usunąć resztki sadzy i osadów, które pozostały w przewodach po czyszczeniu mechanicznym. Zgodnie z obowiązującym prawem czyszczenie chemiczne nie może jednak zastąpić czyszczenia mechanicznego. Należy je stosować tylko jako uzupełnienie czynności konserwujących.
W sprzedaży dostępne są specjalistyczne proszki zmiękczające i usuwające smołę. Działanie takiego specyfiku trwa około 15 dni. W tym czasie odkłada się on w postaci białej warstwy w przewodzie kominowym. Część smoły spada do paleniska lub zostaje usunięta do ciągu kominowego. Wykonanie czyszczenia chemicznego zalecane jest również przed czyszczeniem mechanicznym. Zwiększa ono wówczas skuteczność takiego czyszczenia.
Podsumowując – obowiązkowe czynności profilaktyczne właściciela lub zarządcy nieruchomości polegają na zlecaniu:
okresowych kontroli przewodów kominowych raz w roku
czyszczenia kominów
okresowej kontroli instalacji gazowej
systematycznej obsługi konserwacyjnej urządzeń grzewczych zgodnie z zaleceniami producenta.
Pamiętajmy – zaniedbane przewody kominowe stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia całej rodziny. Wizyta kominiarza w naszym domu jest więc nie tylko dobrą wróżbą, ale i koniecznością.